ekadashi vrat katha : एकादशी व्रत कथा, निरजल, पुत्रदा, शततिला, देवउठनी, मोहिनी, सापला, योगिनी, राम, मोक्षदा

हिंदू धर्मात प्रत्येक व्रत आणि उपवासी साधना आपल्या आध्यात्मिक उन्नतीसाठी अत्यंत महत्त्वाची आहे. त्यातील एक अत्यंत लोकप्रिय आणि भक्तिपंथी व्रत म्हणजे “एकादशी व्रत.” एकादशी व्रत हा एक शुद्धतेचा व्रत आहे, जो प्रतिवर्षी २४ वेळा साजरा केला जातो. याच्या वेगवेगळ्या प्रकारांच्या कथा आणि महत्त्वाचा विचार केला जातो. यामध्ये, निरजल एकादशी, पुत्रदा एकादशी, शततिला एकादशी, देवउठनी एकादशी, मोहिनी एकादशी, सापला एकादशी आणि इतर अनेक एकादशी व्रतांची कथा आपल्याला शिकवतात की, सत्य, भक्ति आणि समर्पणाचा मार्ग आहे.

एकादशी व्रत म्हणजे काय?

एकादशी म्हणजे ‘दहा’ आणि ‘एक’ या दोन संख्यांचा योग. एकादशी व्रत हा एक विशेष व्रत आहे जो प्रत्येक चंद्र महिन्याच्या ११ व्या दिवशी केला जातो. या दिवशी व्रति (जो व्रत घेतो) उपवास ठेवतो, तसेच भगवंत श्री विष्णूची पूजा करतो. व्रताचे पालन केल्याने मनुष्याच्या जीवनातील पापे नष्ट होतात आणि त्याला मोक्ष प्राप्त होतो अशी मान्यता आहे. या दिवशी केलेला उपवास पवित्र मानला जातो.

nirjala ekadashi vrat katha : निरजल एकादशी व्रत कथा

निरजल एकादशी व्रत हा एक विशेष प्रकारचा व्रत आहे ज्यामध्ये व्रति पाणी देखील ग्रहण करत नाही. याला “जलंविना एकादशी” देखील म्हटलं जातं. हा व्रत विशेषतः श्री विष्णूच्या भक्तीला समर्पित असतो. या व्रताची कथा अशी आहे:

प्राचीन काळी एक राजा होता ज्याचे नाव महाराज चंद्रसेन. त्याच्याजवळ एक अत्यंत धार्मिक ब्राह्मण होता. एकदा त्याने ब्राह्मणांना बोलवले आणि त्यांच्याशी चर्चा केली. त्यावर ब्राह्मणांनी निरजल एकादशी व्रताचे महत्त्व सांगितले आणि राजा त्याला पारंपरिक नियमांनुसार पाळण्याचा संकल्प केला. राजा चंद्रसेनाने व्रत केले आणि त्याला अपार पुण्य मिळाले. या व्रतामुळे राजा चंद्रसेनाचे पाप नष्ट झाले आणि त्याला मोक्ष प्राप्त झाला.

putrada ekadashi vrat katha : पुत्रदा एकादशी व्रत कथा

पुत्रदा एकादशी व्रताच्या दिवशी विशिष्ट पूजा केली जाते ज्यामुळे व्रति उत्तम संततीस प्राप्त करतो. याच्या कथा सांगतात की, एका निःसंतान दाम्पत्याने हे व्रत पाळून भगवान विष्णूचे व्रत केले आणि त्यांना पुत्रप्राप्ती झाली. ही कथा त्यांना संततीच्या आशीर्वादाची आणि व्रताच्या महत्त्वाची शिकवण देणारी आहे.

shattila ekadashi vrat katha : शततिला एकादशी व्रत कथा

शततिला एकादशी व्रत हे विशेषतः शारीरिक आणि मानसिक आरोग्यासाठी अत्यंत लाभकारी आहे. यामध्ये व्रति व्रत आणि उपवास पाळतो आणि त्याचप्रमाणे शंभर तिलांचे दान करून भगवंताचे ध्यान करतो. या व्रतामुळे आत्मशुद्धता आणि मानसिक शांति प्राप्त होऊ शकते. शततिला एकादशीची कथा सांगते की, एका युगात एक तपस्वी ब्राह्मण होता. त्याने हा व्रत पाळला आणि त्याला भगवान विष्णूचा विशेष आशीर्वाद प्राप्त झाला.

dev uthani ekadashi vrat katha : देवउठनी एकादशी व्रत कथा

देवउठनी एकादशी व्रत हा एक अतिशय पवित्र व्रत आहे जो विशेषतः कार्तिक महिन्यात केला जातो. या दिवशी भगवान विष्णू आपल्या योगनिद्रेतून उठतात आणि त्यांचा जागरण सोहळा सुरु होतो. याच्या कथा सांगतात की, भगवान विष्णू यावेळी पृथ्वीवर लोकांच्या कल्याणासाठी जागृत होतात. या व्रताचे पालन केल्याने भक्तांचे सर्व पाप नष्ट होतात आणि त्यांना श्री विष्णूची कृपा प्राप्त होते.

mohini ekadashi vrat katha : मोहिनी एकादशी व्रत कथा

मोहिनी एकादशी व्रत ही भगवान विष्णूच्या मोहिनी रूपातील पूजा असते. याच्या कथेमध्ये सांगितले आहे की, दानव आणि देवतांनी अमृताचा वाटा मिळवण्यासाठी युद्ध केले. त्या काळात भगवान विष्णूने मोहिनी रूप घेतले आणि देवतांना अमृत दिले. या व्रतामुळे भक्तांना मोहिनी स्वरूपातील भगवान विष्णूचे आशीर्वाद प्राप्त होतात.

saphala ekadashi vrat katha : सापला एकादशी व्रत कथा

सापला एकादशी व्रत हे विशेषतः सर्प दोष निवारणासाठी केलं जातं. याच्या कथेमध्ये सांगितले आहे की, एक व्यक्ती ज्या काळात सर्पदोषाने ग्रस्त होती, त्याने हे व्रत पाळले आणि त्याला सर्प दोषातून मुक्तता मिळाली. हा व्रत शापित व्यक्तींना विशेषतः लाभदायक आहे.

yogini ekadashi vrat katha : योगिनी एकादशी व्रत कथा

योगिनी एकादशी व्रत हे विशेषतः योग साधना आणि ध्यान साधकांसाठी महत्त्वाचे आहे. या व्रताची कथा सांगते की, एका ब्राह्मणाने भगवान विष्णूच्या योगिनी रूपाची पूजा केली आणि त्याच्या जीवनात आध्यात्मिक प्रगती झाली. या व्रतामुळे भक्तांना योग, ध्यान आणि साधनेमध्ये प्रगती मिळते.

rama ekadashi vrat katha : राम एकादशी व्रत कथा

राम एकादशी व्रत ही श्रीराम भक्तांसाठी अत्यंत महत्त्वाची आहे. या व्रताची कथा सांगते की, श्रीराम ने रावणास हरवून, देवते आणि साधकांच्या जीवनातील सर्व दुःख आणि अडचणी दूर केल्या. राम एकादशी व्रत पाळल्याने भक्ताला श्रीरामाची कृपा प्राप्त होते.

mokshada ekadashi vrat katha : मोक्षदा एकादशी व्रत कथा

मोक्षदा एकादशी व्रताचा महत्त्व विशेषतः जीवनातील पाप नष्ट करण्यासाठी आहे. याच्या कथेमध्ये सांगितले आहे की, या व्रतामुळे भक्ताला मोक्ष प्राप्त होतो. यावर शास्त्रात विविध महापुराणे देखील सांगतात की, मोक्षदा एकादशी व्रत पाळल्याने जीवनातील सर्व पाप दूर होतात.

व्रताचे लाभ

पाप नाश: प्रत्येक एकादशी व्रत पाळल्याने भक्तांचे पाप नष्ट होतात आणि ते पुण्यकर्माने समृद्ध होतात.
भगवान विष्णूची कृपा: एकादशी व्रत पाळल्याने भगवान विष्णूची कृपा मिळते आणि भक्ताचे जीवन आध्यात्मिक दृष्ट्या समृद्ध होते.
संततीची प्राप्ती: पुत्रदा एकादशी व्रताने संतती प्राप्त होऊ शकते.
धनलाभ: अनेक एकादशी व्रतांना धनलाभ मिळवण्यासाठी देखील पाळले जातात.

एकादशी व्रत ही हिंदू धर्मातील एक अत्यंत महत्त्वाची धार्मिक परंपरा आहे. प्रत्येक एकादशी व्रताच्या पाळणीने भक्तांचे जीवन आध्यात्मिकदृष्ट्या समृद्ध होत जाते. या व्रतांच्या कथांमध्ये भक्तिरस आणि भक्ति साधनेची प्रेरणा आहे. तसेच, प्रत्येक व्रताची कथा आपल्याला जीवनातील पाप, दोष आणि अडचणी दूर करून देवाच्या कृपेशी एकरूप होण्याचा मार्ग दाखवते.